فهرست کتابخانه‌های نجف

فهرست کتابخانه‌های نجف عنوان مجموع کتابخانه‌های عمومی و خصوصی شهر نجف از گذشته تا کنون است. این کتابخانه‌ها به‌دلیل وجود حوزه علمیه نجف و حضور عالمان شیعه، دارای اهمیت بسیار بود، اما گذشت زمان، کم‌توجهی، کوتاهی در حفظ و مراقبت و تقسیم کتابخانه‌های خصوصی بین وارثان و به فروش‌رساندن آن‌ها دلیل از بین‌رفتن اکثر کتابخانه‌ها شد. برخی پژوهشگران معتقدند هیچ کتابخانه‌ای در نجف جز کتابخانه علویه، بیش از ۱۵۰ یا ۲۰۰ سال عمر نکرده است. به گفته رسول جعفریان، مرتضی گیلانی (متوفای ۱۴۲۰ق) معروف به مُدَرّس، در کتاب تاریخ نجف، فهرستی از کتابخانه‌های نجف ارائه داده که به این شرح است:

1. کتابخانه حضرتی یا علوی، با نام مکتبة الروضة الحیدریة که در صحن حرم امام علی(ع) قرار دارد.
2. کتابخانه بحرالعلوم: سید محمدمهدی بحرالعلوم (۱۲۱۲ق).
3. کتابخانه شیخ جعفر کاشف‌الغطاء (۱۲۲۷ق) مؤلف کشف الغطاء.
4. کتابخانه طریحی: منسوب به شیخ فخرالدین طریحی (۱۰۸۵ق) مؤلف مجمع البحرین.
5. کتابخانه سید عزیز: جد دودمان آل سید صافی.
6. کتابخانه هلال: منسوب به سید احمد هلاله نجفی.
7. کتابخانه آل محیی‌الدین منسوب به شیخ محمد بن یوسف نجفی از خانواده آل محیی‌الدین.
8. کتابخانه نظام الدوله: منسوب به علی محمد خان نظام الدوله بن امین الدوله عبدالله خان بن محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی (۱۳۷۶ق).
9. کتابخانه اصفهانی: منسوب به شیخ محمدباقر آقا نجفی اصفهانی (۱۳۰۱ق) (پدر آقا نجفی اصفهانی).
10. کتابخانه سید میرزای اصفهانی.
11. کتابخانه سید علی بحرالعلوم: منسوب به سید علی بن رضا بن محمدمهدی بروجردی بحرالعلوم (۱۲۹۸ق).
12. کتابخانه سید محمد بحرالعلوم: منسوب به سید محمد بن محمدتقی بن رضا بن محمدمهدی بحرالعلوم.
13. کتابخانه نوری: منسوب به میرزا حسین نوری (۱۳۲۱ق).
14. کتابخانه یزدی: منسوب به سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (۱۳۳۴ق).
15. کتابخانه شریعت اصفهانی: منسوب به شیخ فتح‌الله بن محمدجواد، مشهور به شریعت اصفهانی (۱۳۳۹ق).
16. کتابخانه بیت العبودی.
    آرم کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین
17. کتابخانه بیت دجیم: منسوب به شیخ عبدالرحیم.
18. کتابخانه بیت مشهدی: منسوب به شیخ ابراهیم بن علی ربعی مشهدی.
19. کتابخانه بیت نجف: منسوب به حاج نجف تبریزی.
20. کتابخانه بیت حکیم: یا کتابخانه حکیم منسوب به سید محسن حکیم (۱۳۹۰ق).
21. کتابخانه جزائری: منسوب به شیخ احمد جزائری (۱۱۵۱ق).
22. کتابخانه شیخ هادی: منسوب به شیخ هادی آل کاشف الغطاء.
23. کتابخانه سماوی: منسوب به شیخ محمد سماوی (۱۳۷۱ق).
24. کتابخانه سید بحرالعلوم: منسوب به سید جعفر آل بحر العلوم بود.
25. کتابخانه خوانساری: منسوب به شیخ محمد علی بن محمد حسن خوانساری از شاگردان حبیب الله رشتی.
26. کتابخانه آل قزوینی: منسوب به سید احمد قزوینی.
27. کتابخانه حسینیه شوشتری: حاج محمدرضا شوشتری، این حسینیه را ساخت و کتابخانه شیخ علی‌محمد نجف‌آبادی اصفهانی را پس از مرگش به این حسینیه انتقال دادند.
28. کتابخانه سید عباس خرسان: به دست سید عبدالرسول خرسان ساخته شده‌است.
29. کتابخانه سید محمدحسین کیشوان: منسوب به سید محمدحسین کیشوان از فضلای نجف.
30. کتابخانه آل حبوش.
31. کتابخانه محیی الدین: منسوب به ادیب شیخ قاسم محیی‌الدین.
32. کتابخانه تهرانی: منسوب به آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق) مؤلف کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه.
33. کتابخانه سید محمد صادق: منسوب به سید محمدصادق آل بحرالعلوم.
34. کتابخانه زنجانی: منسوب به شیخ جواد زنجانی (۱۳۵۰ق). این کتابخانه بعد از مرگش به کتابخانه حسینیه شوشتری انتقال یافت.
35. کتابخانه عامه.
    سردر کتابخانه امام حکیم
36. کتابخانه خامنه‌ای: منسوب به سید دانا محمد، مشهور به خامنه‌‌ای (۱۳۵۲ق). این کتابخانه پس از مرگش، به کتابخانه حسینیه شوشتری انتقال یافت.
37. کتابخانه [امام] علی: این کتابخانه با نام مکتبة الامام امیرالمؤمنین العامة را علامه امینی (۱۳۹۰ق) مؤلف الغدیر در نجف دایر کرده است.
38. کتابخانه تهرانی: منسوب به شیخ محمدتقی تهرانی (۱۳۵۷ق). این کتابخانه بعد از مرگش به کتابخانه حسینیه شوشتری انتقال یافت.
39. کتابخانه استرآبادی: منسوب به سید محمدرضا استرآبادی (۱۳۳۶ق). این کتابخانه بعد از مرگش به کتابخانه حسینیه شوشتری انتقال یافت.
40. کتابخانه مدرسه یزدی: منسوب به مدرسه سید محمدکاظم طباطبائی یزدی.
41. کتابخانه مدرسه طباطبائی: منسوب به سید حسین طباطبایی بروجردی (۱۳۴۰ش).
42. کتابخانه زنجانی: منسوب به شیخ اسدالله زنجانی از شاگردان شریعت اصفهانی و میرزا حسین نائینی.
43. کتابخانه مدرسه کوچک خراسانی.
44. کتابخانه شوشتری: منسوب به سید احمد شوشتری جزائری، معروف به سید آقا جزائری.
45. کتابخانه گیلانی: منسوب به شیخ شعبان گیلانی (۱۳۴۸ق).
46. کتابخانه مازندرانی: منسوب به شیخ عبدالله مازندرانی (۱۳۳۰ق).
47. .... [اسم کتابخانه نیامده] منسوب به سید جواد بن محمد حسن حسینی عاملی (۱۲۲۶ق) از شاگردان وحید بهبهانی. ظاهرا از این کتابخانه نشانی نمانده است.
48. کتابخانه مامقانی: منسوب به شیخ محمدحسن فاضل مامقانی‌ (۱۳۲۳ق).
49. کتابخانه شیخ شوشتری: منسوب به شیخ جعفر شوشتری (۱۳۰۳ق).
50. کتابخانه حرز الدین: منسوب به شیخ محمد حرزالدین نجفی (۱۳۶۵ق).
51. کتابخانه رشتی: منسوب به شیخ عبدالحسین رشتی (۱۳۷۳ق).
52. کتابخانه اصفهانی: منسوب به سید ابوالحسن اصفهانی (۱۳۶۵ق).
53. کتابخانه خراسانی: منسوب به محمدکاظم خراسانی (۱۳۲۹ق) مؤلف کفایه الاصول.
54. کتابخانه خلیلی: منسوب به میرزا حسین خلیلی تهرانی (۱۳۲۶ق).
55. کتابخانه محلاتی: منسوب به شیخ اسماعیل محلاتی مؤلف اللآلی المربوطه فی وجوب المشروطه (۱۳۴۲ق).
56. کتابخانه خوانساری: منسوب به سید ابوتراب خوانساری (۱۳۴۵ق).
57. کتابخانه مدرسه قوام شیرازی.
    نمایی داخلی از کتابخانه علامه امینی
58. کتابخانه آل جواهر: منسوب به محمدحسن نجفی، مؤلف کتاب جواهر الکلام (۱۲۶۶ق).
59. کتابخانه مدرسه بزرگ خلیلی: منسوب به مدرسه میرزا حسین خلیلی.
60. کتابخانه مدرسه بخارایی.
61. کتابخانه منتدی النشر: این منتدی النشر در نجف به همت شیخ محمدرضا مظفر (۱۳۸۳ق) دایر شد.
62. کتابخانه نائینی: منسوب به شیخ محمد حسین نائینی (۱۳۵۵ق).
63. کتابخانه فقیهی: منسوب به خطیب میرزا ابوالحسن فقیهی گیلانی (۱۳۸۸ق) که در سال ۱۳۵۱ق این کتابخانه به ایران انتقال یافت.
64. کتابخانه عراقی: منسوب به آقا ضیاء عراقی (۱۳۶۱ق).
65. کتابخانه اصفهانی: منسوب به محمدحسین غروی اصفهانی (۱۳۶۱ق).
66. کتابخانه آل یاسین: منسوب به شیخ محمدرضا آل یاسین (۱۳۷۰ق).
67. کتابخانه مدرس گیلانی.
68. کتابخانه صالح الجعفری: منسوب به استاد صالح الجعفری که از دودمان شیخ جعفر کاشف الغطاء است.
69. کتابخانه فیروزآبادی: منسوب به سید محمد فیروزآبادی (۱۳۴۵ق).
70. کتابخانه همدانی محدث: منسوب به شیخ شیرمحمد همدانی.
71. کتابخانه همدانی حسینی: منسوب به سید حسین همدانی.
72. کتابخانه اردوبادی: منسوب به شیخ محمد علی اردوبادی (۱۳۷۵ق).
73. کتابخانه مقرّم: منسوب به سید عبدالرزاق مقرّم (۱۳۹۱ق).
74. کتابخانه مدرسه شرابیانی: منسوب به شیخ محمدفاضل شرابیانی (۱۳۲۲ق).
75. کتابخانه انصاری: منسوب به شیخ مرتضی انصاری (۱۲۸۱ق).
76. کتابخانه مدرسه صدر: منسوب به محمدحسین خان اصفهانی صدراعظم فتحعلی شاه قاجار.
77. کتابخانه ملالی: منسوب به ملاعبدالله یزدی، مؤلف حاشیه در منطق.
78. کتابخانه مرتضوی: منسوب به میرزا عبدالرحیم بلبلا بادکوبی.
79. کتابخانه رابطه: منسوب به جمعیت رابطه در نجف.
80. کتابخانه جامعه النجف: منسوب به مدرسه جامعة النجف.
81. کتابخانه جمعیه‌ التحریر الثقافی: منسوب به جمعیة التحریر الثقافی.
82. کتابخانه عبدالعزیز آل صافی.
83. کتابخانه علی خلیلی: منسوب به شیخ علی بن خلیل تهرانی (۱۲۹۱ق).
84. کتابخانه باقر شوشتری: منسوب به ملا محمدباقر شوشتری.
85. کتابخانه جوهرچی: منسوب به حاج صالح جوهرچی.
86. کتابخانه شیخ علی کاشف الغطاء: منسوب به شیخ علی بن محمدرضا بن هادی آل کاشف الغطاء.
87. کتابخانه اصفهانی رشتی: منسوب به سید محمدباقر شفتی (۱۲۶۰ق).
88. کتابخانه سید هاشم: منسوب به سید هاشم بن سید جعفر آل بحرالعلوم.
89. کتابخانه شیخ فرج الله: منسوب به شیخ فرج‌الله.
90. کتابخانه یعقوبی: منسوب به شیخ محمدعلی یعقوبی نجفی.
91. کتابخانه صادق کمونه: منسوب به سید صادق آل کمونه است.
92. کتابخانه بلاغی: منسوب به بلاغی مدیر مجله اعتدال در نجف.
93. کتابخانه شُهیّب: منسوب به یوسف عبدالله شهیب حلّی.
94. کتابخانه فخرالدین.
    سردر ورودی کتابخانه علامه امینی
95. کتابخانه خطباء.
96. کتابخانه آل راضی: منسوب به شیخ راضی.
97. کتابخانه هندی: منسوب به سید محمد هندی.
98. کتابخانه حبوبی: منسوب به سید محمدسعید حبوبی (۱۳۳۳ق).
99. کتابخانه سید یزدی: منسوب به سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (۱۳۳۷ق).
100. کتابخانه آل مظفر.
101. کتابخانه شبیبی: منسوب به محمد جواد شبیبی.
102. کتابخانه شهرستانی: منسوب به سید هبةالدین شهرستانی (۱۳۸۶ق) که به بغداد منتقل شد.
103. کتابخانه حلی: منسوب به شیخ عبدالحسین حلی است.
104. کتابخانه بلاغی: منسوب به شیخ محمد جواد بلاغی (۱۳۵۲ق).
105. کتابخانه آل صافی: منسوب به دودمان آل صافی است.
106. کتابخانه شرقی: منسوب به شیخ علی بن جعفر شرقی.
107. کتابخانه شبّر: منسوب به سید علی شبّر نجفی است.
108. کتابخانه بغدادی: منسوب به سید محمد بغدادی، از شاگردان نائینی.
109. کتابخانه بحرالعلوم: منسوب به سید علی بن هادی آل بحرالعلوم.
110. کتابخانه امام حسن مجتبی(ع): منسوب به شیخ باقر شریف‌قرشی (۱۴۳۳ق).
111. کتابخانه شربیانی: منسوب به فاضل شربیانی (۱۳۲۲ق) در مدرسه علمیه شربیانی.

پانویس

منابع

• موحد ابطحی، حجت، آشنایی با حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ، اصفهان، حوزه علمیه اصفهان، ۱۳۶۵ش.
• خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسة، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۷ق.
• مورخ بزرگ تاریخ اهل بیت(ع) درگذشت، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۱/۰۳/۲۹.
• الأمینی، محمدهادی، شؤون المخطوطات: مخطوطات مدرسة الشربیانی فی النجف (العراق)، الموسم، السنة ۱۴۰۹ق، العدد ۶.